Zabytki

Najważniejszym zabytkiem Haczowa jest zbudowany u schyłku XIV stulecia, krótko po utworzeniu parafii, stary drewniany gotycki kościół. Jest najstarszym tego rodzaju zabytkiem w Polsce i największym w Europie. Po odkryciu w 1955 r. polichromii z 1494 r. kościół haczowski stał się jednym z najcenniejszych zabytków polskiej architektury drewnianej. Zbudowany jest z drzewa modrzewiowego, orientowany, o konstrukcji zrębowej, z podwaliną na kamiennej podmurówce. Wewnątrz zachowała się polichromia figuralna przedstawiająca m.in. Mękę Pańską, wizerunki świętych i sceny ze św. Stanisławem. W 1624 r. dobudowano wieżę z dzwonnicą i obiegające wokół świątynię soboty. W XVIII wieku zbudowana została kaplica, w której umieszczono otoczoną wiekowym kultem figurę Matki Bożej Bolesnej (haczowskiej Piety) z 1400 r. obecnie znajdującą się w ołtarzu głównym nowego kościoła. Wizerunek ten ukoronował papież Jan Paweł II podczas Mszy Świętej w Krośnie w 1997 r. Pod świątynią odkryto pochówki z przełomu XIV i XV wieku. W 2003 r. gotycki kościół w Haczowie został wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Obok kościoła jest drewniany szpital dla ubogich wzniesiony w XIX wieku. Przez Haczów przepływa Wisłok, Morwawa i mały potok Trześniówka. Po drugiej stronie Wisłoka w otoczeniu rozległego parku znajduje się zespół dworski, wzmiankowany już w XVII wieku, na przełomie XIX i XX wieku zewnętrzne drewniane ściany zastąpiono murowanymi. Podczas remontu wybudowano dwustronną facjatę, w części centralnej dostawiono kolumnowy portyk dźwigający balkon piętra. Całość nakryto mansardowym dachem. Po I wojnie światowej pokrycie gontowe zastąpiono łuską eternitową. W czasie
II wojny światowej dwór użytkowali Niemcy. W latach PRL – u była w nim szkoła, magazyn spożywczy i magazyn materiałów budowlanych, klub. Nieremontowany popadł w ruinę. Obecnie jest rekonstruowany od fundamentów, pokryty blachą stoi w stanie surowym.
W skład zespołu dworskiego wchodzi oficyna wzniesiona w XVIII wieku, kaplica (ok. 1820 r.) i malownicza oranżeria z XIX wieku (obecnie w stanie ruiny).

Do ważniejszych zabytków Gminy Haczów należą:

Buków: Kamienna figura przydrożna z 1856 r. w kształcie słupa zwieńczonego latarnią oraz drewniany krzyż przydrożny z kapliczką szafkową. W pobliżu drogi rośnie wielowiekowy dąb szypułkowy.

Jabłonica Polskia: Dawna cerkiew grekokatolicka pw. św. Kosmy i św. Damiana, wzniesiona w 1761 r., murowana z kamienia – obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Zwiastowania NMP. Jabłonica Polska liczy 1097 mieszkańców. Na pograniczu Jabłonicy Polskiej i Malinówki znajduje się rezerwat pn. „Kretówki” o powierzchni ok. 95 ha. Cis występuje tutaj pojedynczo i grupowo w ilości ok. 450 szt. w wieku ok. 50 – 200.

– Jasionów: W kościele parafialnym pw. św. Katarzyny znajduje się kamienna, późnogotycka chrzcielnica (XIV/XV wiek) ośmioboczna z bogatymi zdobieniami złożonymi z 12 herbów. Powyżej kościoła wznosi się murowana plebania z połowy XIX wieku. W otoczeniu krajobrazowego parku z pierwszej połowy XIX wieku usytuowany jest murowany dwór z cegły, wzniesiony w pierwszej połowie XIX wieku, niegdyś własność Truskolaskich i Dzieduszyckich. Na północ od dworu znajduje się drewniany spichlerz folwarczny z I połowy XIX wieku. Na miejscowym cmentarzu jest okazała kaplica Dzieduszyckich oraz groby Adama Ostaszewskiego „Leonarda ze Wzdowa”. Na jasionowskim cmentarzu pochowany jest – obok swojego ojca, żołnierza Legionów – prezes Najwyższej Izby Kontroli prof. Walerian Pańko, zmarły w 1991r.

– Malinówka: Rezerwat cisów „Cisy w Malinówce”. Jego powierzchnia to ponad 4 ha. Osobliwością rezerwatu jest występowanie na stosunkowo niewielkiej powierzchni ponad 1000 okazów cisa w różnych klasach wieku, od 90 do 125 lat. Jest to jeden z bogatszych i dobrze zachowanych drzewostanów cisowych w kraju.

– Trześniów: Zespół rezydencjonalny w otoczeniu parku. Dwór jest modrzewiowy, wybudowany na podmurówce kamiennej, pokryty czterospadowym dachem, pobitym gontem. Przed elewacją frontową dworu usytuowane jest główne skupisko drzew dawnego parku krajobrazowego. Znajduje się tu platan, rzadki okaz na Podkarpaciu. W otoczeniu dworu zachowały się: murowana rządcówka, drewniana oficyna i spichlerz z XIX wieku. W 1996 r. w dworze wybuchł pożar, który zupełnie zniszczył dach.

Wzdów: Pałac Ostaszewskich wzniesiony ok. 1794 r., przebudowany sto lat później przez Adama Ostaszewskiego. Budowlę otacza 18 – hektarowy park z zabytkowym drzewostanem. Przez wiele lat mieścił się w nim Małopolski Uniwersytet Ludowy.

Dodaj komentarz